หลักการและเหตุผล
ปัญหา หมายถึง “ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นและผลลัพธ์นั้นไม่ตรงกับความคาดหวังหรือสิ่งที่ควรจะเป็น” ปัจจุบันปัญหาในกระบวนการทางธุรกิจ (Business Process) ที่มีความสลับซับซ้อนมากขึ้น และปัญหาเหล่านั้นต้องได้รับการแก้ไขอย่างตรงจุด ไม่ว่าจะเป็นปัญหาเฉพาะหน้า ปัญหาเรื้อรัง หรือปัญหาเชิงระบบก็ตาม ผู้นำระดับต่าง ๆ หรือแม้แต่บุคลการในองค์กร ต้องมีทักษะการคิดแก้ปัญหาและตัดสินใจ (PSDM Skill) เนื่องจากทักษะดังกล่าวเกี่ยวข้องกับการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด ซึ่งการแก้ปัญหาไม่ตรงจุดจะก่อให้เกิดความเสียหายตามมาได้
หนึ่งในการคิดแก้ปัญหาที่มีประสิทธิภาพคือ “การคิดเชิงตรรกะ (Logical Thinking)” เนื่องจากเหตุผลต่าง ๆ 9 ข้อ ดังนี้
- การคิดเชิงตรรกะให้ความสำคัญกับการมองภาพรวมของปัญหา (Big Picture)
- การคิดเชิงตรรกะมุ่งเน้นการกำหนด Framework ในการแก้ปัญหา
- การคิดเชิงตรรกะมีการกำหนดเป้าหมายที่ต้องการบรรลุอย่างชัดเจน (Goal)
- การคิดเชิงตรรกะแสดงลำดับขั้นตอนของความเป็นเหตุและผล (Cause and Effect)
- การคิดเชิงตรรกะวิเคราะห์ผลกระทบที่เกิดขึ้นเพื่อหาทางป้องกัน
- การคิดเชิงตรรกะประเมินอุปสรรคที่อาจเกิดขึ้นเพื่อหาทางหลีกเลี่ยง
- การคิดเชิงตรรกะหลีกเลี่ยงการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า
- การคิดเชิงตรรกะเน้นการจัดลำดับแก้ปัญหากับสิ่งที่ให้ผลผลัพธ์สูง
- การคิดเชิงตรรกะเน้นการแสวงหาความเป็นไปได้ในการแก้ปัญหา
การคิดเชิงตรรกะ (Logical Thinking) ให้ความสำคัญกับการวิเคราะห์หาเหตุผลแท้จริงของความสำเร็จและล้มเหลว แสดงลำดับขั้นตอนของเรื่องราวอย่างชัดเจน และอื่น ๆ ดังกล่าวข้างต้น เพื่อนำไปสู่การตัดสินใจเลือกวิธีแก้ปัญหาในทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด อาจกล่าวได้ว่าการคิดเชิงตรรกะคือ “การตัดสินใจแบบมีเหตุผลรองรับ” ดังนั้นความคิดเชิงตรรกะถือว่าเป็นกระบวนการสร้างนิสัยการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ การตัดสินใจใช้เหตุผลมากกว่าอารมณ์ และหลีกเลี่ยงการคิดแก้ปัญหาที่ยึดติดกับกรอบความคิดเดิม
วัตถุประสงค์
- เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจกระบวนการทำงานของสมองและพฤติกรรมแก้ปัญหาโดยธรรมชาติของมนุษย์ และความสำคัญของ Logical Thinking
- เพื่อให้ผู้เรียนสามารถเสริมสร้าง Logical Thinking ของตนเองให้สูงขึ้นด้วยการให้ความสำคัญกับการพัฒนาปัจจัย 6 ประการ
- เพื่อให้ผู้เรียนมีกระบวนการแก้ปัญหาและตัดสินใจอย่างเป็นระบบของ Logical Thinking โดยเรียนรู้ความสำคัญและประโยชน์ของการใช้ Framework and Technique ในการแก้ปัญหา
เนื้อหาหลักสูตร
1. พื้นฐานการคิดเชิงตรรกะและการแก้ปัญหาเชิงระบบ
- กิจกรรมปรับคลื่นความถี่สมองก่อนการเรียนรู้
- กระบวนการทำความเข้าใจปรากฏการณ์
- หลักการสำคัญของการแก้ปัญหาเชิงระบบ
- ความหมายของการคิดเชิงตรรกะ
- ทำไมต้องเรียนรู้ความคิดเชิงตรรกะ
- ปัจจัยที่เป็นอุปสรรคของความคิดเชิงตรรกะ
- Activity I: สำรวจปัจจัยที่เป็นอุปสรรคของตนเอง
2. ปัจจัย 6 ประการส่งเสริมการสร้างการคิดเชิงตรรกะ
- ฝึกก้าวข้ามอุปสรรคของตนเอง
- ความแตกต่างระหว่างวัตถุประสงค์และวิธีการ
- การฝึกค้นหาสาเหตุที่แท้จริง
- การมองภาพใหญ่ก่อนแก้ปัญหา (Big Picture)
- การขยายกรอบความคิดให้ใหญ่ขึ้น
- แนวคิดการจัดการข้อมูลด้วย Keyword และการจัดกลุ่ม
3. การคิดเชิงตรรกะและแก้ปัญหาด้วย Framework and Technique
- กระบวนการแก้ปัญหาและตัดสินใจ
- ความสำคัญและประโยชน์ของ Framework
- Framework แบบการวิเคราะห์ปัญหา
- Framework แบบการจัดระเบียบข้อมูล
- Framework แบบค้นหาแนวทางการแก้ปัญหา
- Framework แบบแสดงความสัมพันธ์
- Framework แบบเพื่อการตัดสินใจ
- Main Technique ของทุก Framework
- สภาพการณ์ที่ไม่มีการตกหล่นหรือความซ้ำซ้อน (MECE – Mutually Exclusive Collectively Exhaustive)
- Option Thinking and Brainstorming
- การจัดลำดับสิ่งที่ให้ผลลัพธ์สูง (Priority – ABC Concept)
- Technique ของแต่ละ Framework
- ตัวอย่างเพื่อเรียนรู้การแก้ปัญหา Framework and Technique
- Activity II: การแก้ปัญหาด้วยความคิดเชิงตรรกะ
4. การพัฒนาทักษะการคิดเชิงตรรกะอย่างยั่งยืน
- แนวคิด “Knowledge is not Understanding”
