การคิดเชิงกลยุทธ์และแนวทางแก้ปัญหาที่เหมาะสม (Strategic Thinking and Appropriate Problem Solving)

หลักการและเหตุผล

การคิดเชิงกลยุทธ์คือ ความสามารถในการวิเคราะห์และประเมินสถานการณ์ที่เป็นอยู่ เพื่อกำหนดแนวทางที่เหมาะสมที่สุดในสถานการณ์นั้น ๆ เพื่อการบรรลุวัตถุประสงค์ (เป้าหมาย) ที่ต้องการ ดังนั้นการคิดเชิงกลยุทธ์จะเกิดขึ้นได้ ต้องเกิดจากบุคลากรนั้นกำหนด “ปัญหา” ได้อย่างชัดเจน และมี “เป้าหมาย” ที่เด่นชัด พร้อมแรงปรารถนาในการบรรลุเป้าหมายนั้นก่อนในเบื้องต้น ก่อนนำไปซึ่งการวิเคราะห์และประเมินสถานการณ์ในปัจจุบัน เพื่อนำไปสู่การพัฒนาทางเลือกที่เหมาะสมสำหรับแก้ปัญหาและบรรลุเป้าหมายที่ต้องการ 

“กลยุทธ์” มีความหมายเดียวกับคำว่า “ยุทธศาสตร์” (Strategy) ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับการวางแผนและบัญชาการรบเพื่อเอาชนะข้าศึก แต่ในปัจจุบันนำมาประยุกต์ใช้หลากหลายวงการ โดยเฉพาะทางด้านการบริหารธุรกิจให้ประสบความสำเร็จ ซึ่งการคิดเชิงกลยุทธ์เป็นขั้นแรกของการวางแผนเชิงกลยุทธ์ และการคิดเชิงกลยุทธ์เป็นแนวคิดที่พยายามค้นหาวิธีแก้ปัญหา เป็นการสร้างกระบวนการเชิงรุกเพื่อสร้างทางเลือกที่ดีกว่าในการบรรลุเป้าหมายหรือแก้ปัญหาให้ได้ มากกว่าที่จะเน้นการตั้งรับเพียงอย่างเดียว

ความชัดเจนใน “ปัญหา เป้าหมายกลยุทธ์ และทางเลือกลยุทธ์” เป็นหัวใจสำคัญในการแก้ปัญหาให้ประสบความสำเร็จ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความสามารถในการระบุ “ปัญหาที่แท้จริง” ย่อมสร้างความแตกต่างของทางเลือกกลยุทธ์อย่างชัดเจน ซึ่งทุกทางเลือกกลยุทธ์นั้นสามารถแก้ปัญหาได้อย่างแน่นอน แต่การเลือกกลยุทธ์ใดนั้นต้องขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมหรือบริบทที่เป็นอยู่ ในแง่ของความเป็นไปได้ เวลา ความเสี่ยง และผลกระทบต่อส่วนอื่น ๆ

ความสามารถที่ส่งเสริมความเป็นนักคิดเชิงกลยุทธ์มีดังนี้

• ความสามารถคิดอย่างเป็นกระบวนการ
• ความสามารถในการวิเคราะห์และประเมินสถานการณ์
• ความสามารถในการกำหนดแนวทาง
• ความสามารถในการสร้างทางเลือกตัดสินใจ
• ความสามารถในการรับมือกับสถานการณ์เฉพาะหน้า

---

วัตถุประสงค์

• เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจความหมายและหลักคิดสำคัญของความคิดเชิงกลยุทธ์
• เพื่อให้ผู้เรียนพัฒนาการคิดเชิงกลยุทธ์ ด้วยการเรียนรู้ผ่านกระบวนการและจากตัวอย่างที่เน้นการวิเคราะห์ และฝึกปฏิบัติเพื่อกำหนด “ปัญหา เป้าหมายกลยุทธ์ และทางเลือกกลยุทธ์”
• เพื่อให้ผู้เรียนมีขั้นตอนแก้ปัญหาด้วยการคิดเชิงกลยุทธ์ โดยการใช้โมเดลการวางแผนแก้ปัญหาเชิงกลยุทธ์ (Strategic Planning Model) และตารางประกอบการตัดสินใจ (PSDM Table)

---

เนื้อหาหลักสูตร

1. พื้นฐานและความเข้าใจการคิดเชิงกลยุทธ์

• เหตุผลสำคัญที่สนับสนุนให้เกิดการคิด
• ความหมายของการคิดแก้ปัญหา
• ความหมายของการคิดเชิงกลยุทธ์
• หลักการสำคัญของการคิดเชิงกลยุทธ์
• Activity I: แบบทดสอบการคิดเชิงกลยุทธ์
• 4 ประเด็นสำคัญของการคิดเชิงกลยุทธ์